Albert Straten adviseert bij aankoop van muziekinstrumenten.

Het Witte Dorp
Het Limburgse Thorn wordt wel het Witte Dorp genoemd. In het centrum zijn alle huizen wit. Hier bevinden zich ook de repetitielokalen van de beroemde Koninklijke Harmonie van Thorn en Harmonie Sint Michaël, al sinds jaar en dag in onderlinge kwaliteitsconcurrentie verwikkeld als de ‘Bokken’ en ‘Geiten’. Een perfecte locatie voor een winkel in blaas- en slaginstrumenten. André Adams begon het bedrijf dertig jaar geleden als reparatieatelier in de schuur achter zijn huis, inmiddels is het uitgegroeid tot het grootste in Europa. De zaak in Thorn heeft al behoorlijke afmetingen, met zo’n 3000 m2 verkoopoppervlakte, maar de nieuwe vestiging in het nabijgelegen Ittervoort overtreft ieder voorstellingsvermogen. De 15.000 m2 verkoopruimte wordt een ‘Europees centrum voor blaas- en slagwerkliefhebbers’.

Ergonomische aanpassingen
Albert: ‘Wij hadden als slagwerkgroep geregeld instrumenten bij Adams aangeschaft en het bedrijf trok me aan als een magneet. Toen ik de directeur suggereerde om er te gaan werken, was dat snel geregeld. Mijn expertise op slagwerkgebied was van harte welkom. Inmiddels ben ik in de ‘oude zaak’ al drie jaar iedere woensdag en zaterdag te vinden. Heerlijk werk in een fantastisch bedrijf, dat het in een economisch
slechte tijd aandurft om zo rigoureus uit te breiden. Die durf heeft een achtergrond. De kwaliteit en service van het bedrijf zijn namelijk legendarisch. Dat geldt voor de fabriek, waar de beste pauken ter wereld worden gemaakt, maar ook voor de winkel met zijn immense collectie nieuwe instrumenten. In het reparatieatelier worden oude instrumenten gereviseerd, waarmee je voor een paar honderd euro weer een goed instrument hebt. Hier worden ergonomische aanpassingen bedacht, waardoor beroepsmusici weer zonder pijn kunnen spelen.’

Een fluit van een halve ton
Vol geestdrift leidt de goedlachse slagwerker me rond. Honderden blaasinstrumenten liggen verpakt in koffers en foedralen op een bespeler te wachten. ‘Er worden maar enkele uitgestald, anders blijf je poetsen’, vertelt Albert. Trots toont hij drie bassaxofoons, in andere zaken alleen op bestelling leverbaar. Rond de showroom bevinden zich de probeerruimtes, waarin de blazers naar hartelust kunnen spelen zonder de andere klanten te storen. We treffen er klarinettist Adri Verhoeven, die instrumenten voor zijn harmonie-orkest mag uitzoeken. Twee klarinetten zijn al ‘afgekeurd’. Ze passen niet bij de rest. Vijf andere voldoen wel. Boven zijn ruimtes waar trombonisten en fluitisten hun eigen instrument kunnen samenstellen uit losse onderdelen. Blazers komen van verre om te proberen welke combinatie voor hen de beste is. De slagwerkafdeling is gedeeltelijk een zelfbedieningszaak. De prijzen kun je aflezen op een tv-scherm door met een scanner over de streepjescode te gaan. De prijslijst is trouwens wel even schrikken: een gouden Opera dwarsfluit kost meer dan een halve ton en voor een volledige set van vier Philharmonic pauken mag je een kleine 40.000 euro afrekenen. Gelukkig kan het ook goedkoper.

Verboden te fotograferen
Na Thorn gaan we naar de nieuwbouw in Ittervoort. In het grote pand is alleen Adams Drumworld operationeel, een duizelingwekkende hal volgestouwd met drumstellen, waar de eigen Adams modellen een prominente plaats innemen. De aangrenzende ruimte wordt binnenkort gevuld met klassiek slagwerk, hier gaat Albert de kopers adviseren. De andere hal is voor blaasinstrumenten, in de derde zaal worden evenementen georganiseerd, zoals instrumentdemonstraties en concerten. Achter de hallen bevindt zich de paukenfabriek, waarin ook marimba’s, xylofoons, buisklokken en grote trommen worden vervaardigd.
Ik krijg een exclusieve rondleiding door de fabriek, waarbij mij verboden wordt de fabricageprocessen te fotograferen. Dat geldt met name in de ruimte waar de marimba- en xylofoonstaven worden gestemd met een uniek proces. ‘Met een kwint als boventoon, dan klinken ze het best’, vertrouwt de stemmer me toe. Zijn deskundigheid, een speciale microfoon en unieke computersoftware zorgen voor een optimale kwaliteit. Als Albert hem voorzichtig toevertrouwt dat onze eigen orkestxylofoon vals klonk, schudt hij vol ongeloof het hoofd. ‘Dat is onmogelijk, misschien zit er vuil in de resonator.’ [De resonator is de metalen buis onder de klankstaaf, red.]

Muziek bij het werk
Het tropische hout kan overigens niet direct worden bewerkt. Het moet minimaal zes jaar drogen, alvorens het in een geautomatiseerd proces kan worden verzaagd tot lange smalle latjes. Dan begint de grove stemming. De staafjes worden stuk voor stuk onder de microfoon aangeslagen, waarbij de computer op basis van de toonhoogte bepaalt hoeveel hout er moet worden verwijderd. Het materiaal heeft namelijk nooit exact dezelfde dichtheid, ieder staafje is uniek. Hoe vreemd het een musicus ook in de oren klinkt, de toon wordt lager naarmate er meer hout wordt verwijderd. Dan volgt de fijnstemming, waarbij het draait om tienden van millimeters. Tot onze verbazing wordt er tijdens het werk gewoon muziek gedraaid. ‘Dat komt omdat de microfoon zo verfijnd is afgesteld, dat hij alleen de toon van de klankstaafjes waarneemt.’ Een fascinerend proces!

Innovatieafdeling
De paukenhal is indrukwekkend. Albert legt uit dat de ketels worden ‘getrokken’ in plaats van ‘geforceerd’ voor een betere klank. Dat proces vindt slechts een paar keer per maand plaats, waarbij op één dag zo’n vierhonderd paukenketels worden geproduceerd. Pas als ik de mallen en de metershoge pers zie, begin ik te begrijpen hoe dit proces in zijn werk gaat. Jammer dat ik het niet kan zien. Na het persen worden de ketels gehamerd, waardoor het materiaal harder wordt. Het onderstel met het geavanceerde stemmechaniek is uniek voor Adams en nauwelijks meer te verbeteren. Grenzend aan de paukenhal bevindt zich de innovatieafdeling, waar nieuwe technieken worden ontwikkeld. De laatste ontwikkeling is een klokkenspel, waarvan de staafjes net als bij een celesta kunnen worden gedempt. ‘Deze geweldige klokkenspelen klinken zo lang door, dat lengte van de toon soms moet worden ingekort. Daarvoor is deze demper bedacht.’
Het duizelt me als we twee uur later een hapje eten op een schilderachtig pleintje in Thorn. Maar het is me wel duidelijk geworden waarom Albert zo enthousiast is over zijn ‘bijbaantje’.